Onder de loep: de H.H. Petrus en Pauluskerk te Aarlanderveen

Zoals bekend zal de Clara en Franciscus Federatie op termijn drie van haar zes kerken gaan sluiten: de gebouwen krijgen een andere bestemming.
Dit gegeven bracht Leo van Klink op het idee om, nu het nog kan, de zes kerken door zes kunstenaars van binnen en van buiten op het schildersdoek te laten vastleggen en er zo een expositie van te maken.
In onze rubriek ‘Onder de loep’ besteden wij, dankzij onze gastredacteur Bert Post, de komende tijd, kerk voor kerk, aandacht aan dit project, te beginnen bij de H.H. Petrus en Pauluskerk in Aarlanderveen.

Wanneer de parochie (toen nog statie) in Aarlanderveen precies is opgericht, is niet bekend. Zij is mogelijk aan het einde van de dertiende eeuw gesticht door de Ridders van Outshoorn. Zij stelden er een pastoor en een kapelaan aan, waarvoor toestemming werd verleend door de bisschop van Utrecht.
Uit deze beginperiode zijn slechts weinig geestelijken bekend.
In 1366 wordt Philippus Gerritz Doedensz als pastoor van Aarlanderveen vermeld. Hij werd aangewezen een prebende (geestelijke bediening) te stichten van ten minste 15 ponden Hollandsch geld.
In de 15e eeuw werd er een nieuwe kerk gebouwd welke gewijd werd aan Sint Jan de Doper. In 1581 wordt pastoor Johan Adriaenszoon van ’s Gravenhage gedwongen om deze kerk gelegen in de Dorpsstraat af te staan aan de gereformeerden.

De katholieken van Aarlanderveen moesten hun geloof gedurende twee eeuwen in de anonimiteit in schuren en boerderijen belijden. Na een inbraak in de nacht van 1 op 2 juni 1776 waarbij vele kerkelijke voorwerpen werden buitgemaakt en het Heilig Sacrament in de tuin rond de kerk werd teruggevonden, kreeg pastoor Pex op 22 april 1777 toestemming om deze schuilkerk met als patroonheilige Petrus en Paulus (welke 130 jaar had dienst gedaan) te vervangen door nieuwbouw.

Deze nieuwe parochiekerk, met pannen gedekt en gebouwd op de fundamenten van de vorige kerk werd op 14 oktober 1778 ingewijd. Ondanks vele reparaties en verbouwingen ontstonden er na honderd jaar zoveel bouwkundige problemen, dat de situatie in 1889 onhoudbaar werd. Dankzij legaten, giften, zelfs een hele boerderij, een woonhuis met boomgaard, kon men Jos Cuypers (1861-1941), zoon van de beroemde architect Petrus Cuypers, de opdracht geven voor het ontwerp van de huidige kerk in neogotische stijl.
Na ruim twee jaar konden genoemde Cuypers en pastoor Rijk een tekening van de nieuw te bouwen kerk plus bestek aan het kerkbestuur presenteren.
In februari 1893 werd begonnen met de bouw, nadat eerst het terrein door de parochianen bouwrijp was gemaakt. In september 1897 werd de kerk ingewijd door Mgr. Callier, bisschop van Haarlem.
Het interieur was in de eerste jaren na de oplevering nog uiterst sober. Veel zaken zijn meeverhuisd uit de oude kerk. De glas-in-lood ramen op het priesterkoor waren er toen nog maar gedeeltelijk.
De parochie telde ongeveer 3100 parochianen: 1750 in Aardam, 750 in Aarlanderveen en 600 in Korteraar. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de parochiekerk in Aarlanderveen met 360 zitplaatsen en sinds 1967 ook van een kerkgelegenheid in Aardam.

Een aantal katholieke kerken in Aarlanderveen Nieuwkoop, Nieuwveen en Noorden zal dus geleidelijk aan de Eredienst worden onttrokken, maar voor het zover is worden zij op het doek vastgelegd.
In aanwezigheid van onze gastredacteur Bert Post ging men op 5 februari aan de slag in Aarlanderveen.
De geschilderde werken zullen op 13, 14 en 15 september tijdens de Open Monumentendagen worden geëxposeerd, waarna zij als reizende tentoonstelling op tournee gaan naar alle Nieuwkoopse kernen.

In de volgende ‘Onder de loep’: de H. Martinuskerk in Noorden.